Bij ons in de buurt staat een klimrek. Op twee meter hoogte is zo’n horizontaal laddertje waarin je kunt hangen, en jezelf in het zand laten ploffen. Mijn kind klimt zo nu en dan omhoog, staat een poosje te aarzelen in de hoogte, en besluit weer voorzichtig naar beneden te klimmen. Het bungelen-en-ploffen durft ‘ie nog niet. Moet ik helpen, en hem naar de overkant tillen?

‘Nee,’ zegt Louise Berkhout. Zij deed onderzoek naar spel bij jonge kinderen. Ze kan niet genoeg onderstrepen hoe belangrijk het is om kinderen op eigen houtje hun ontdekkingen te laten doen. ‘Ga als ouder maar op je handen zitten. Het liefst help je je kind over het ongemak heen, laat je je kind een succeservaring hebben. Maar laat je kind nou zelf onderzoeken en ontdekken wat hij kan. Deze fase van proberen en nog niet slagen is een onderdeel van de ontwikkeling. Het leert je kind van alles over zichzelf en hoe zich te verhouden tot de omgeving.’ 

Eigenaarschap 

Loslaten en kinderen hun gang laten gaan kan eng voelen. Wat als het misgaat? Wat als wij hen niet genoeg beschermen? Kinderen die veel zelf mogen doen vanaf jonge leeftijd, blijken risico’s juist heel goed in te leren schatten, en doen minder snel echt gevaarlijke dingen. Ook hun eigenaarschap groeit ervan. Je leert namelijk meer op jezelf bouwen wanneer je de tijd hebt gekregen om je eigen capaciteit te ontdekken.

Met jouw geduld geef je je kind juist enorm veel

Tijd nemen

‘Niets doen is geen gemakkelijke taak’, geeft Louise toe. Maar met jouw geduld geef je je kind juist enorm veel. Dat geduld missen we vaak. De dagen zijn dan ook flink gevuld, dus de tijd die we met onze kinderen hebben, besteden we vaak efficiënt. ‘Tijdsdruk speelt een rol in ons gedrag’, ziet Louise. Hebben we ook te maken met een gevoel van competitie, van presteren? Ook dat signaleert ze. We worden veel geconfronteerd met normen: ‘Mijn kind doet dit al’ of ‘Kinderen van vier jaar horen zus en zo te kunnen’. We willen niet achterlopen op die norm.

Paradoxaal genoeg is de ruimte om de eigen vermogens zelf rustig uit te vogelen nodig om later juist te presteren. Buiten spelen en zelf aanrommelen helpen bij de cognitieve vaardigheden. Denken we aan ‘leerwinst’ en schrappen we het doelloze spelen, dan werkt het uiteindelijk averechts.

Vertrouwen op het goede moment 

Eigenlijk wéét ik het wel. Ik mag vertrouwen op mijn kind, en die mag op zijn beurt vertrouwen op zichzelf. Er is geen haast. En hij hoeft niet in alles direct te slagen. Juist het afwachten op het goede moment, het proberen, mislukken en weer verdergaan zijn vaardigheden die hem verder brengen. ‘Alles in één keer goed’ leert hem niets van het leven. Op een dag kan hij alles in het klimrek. Helemaal zelf.

Illustratie: Hanneke Supply

In de net nieuwe tijdschrifteditie SPELEN lees je een uitgebreid dossier-artikel over jonge kinderen en spel. Word abonnee en ontvang dit nummer thuis.